Mô hình khu công nghiệp sinh thái kiểu mẫu... 

Quyết tâm và ý chí mạnh mẽ của người đứng đầu KCN Nam cầu Kiền - ông Phạm Hồng Điệp đã đưa KCN Nam cầu Kiền trở thành đơn vị tiêu biểu của TP. Hải Phòng trong lĩnh vực bảo vệ môi trường và cũng là KCN sinh thái đầu tiên do người Việt Nam đầu tư.

Cảnh quan KCN sinh thái Nam cầu Kiền.

Hình mẫu... nhờ kết hợp thực tiễn và nghiên cứu khoa học

15 năm tìm lối đi riêng, với tư duy đổi mới về khái niệm tài nguyên, KCN Nam cầu Kiền đã xây dựng được mô hình liên kết cộng sinh mang đặc thù riêng của Việt Nam, hoàn toàn do người Việt Nam thực hiện, đáp ứng các tiêu chí cả về thực tiễn và quy định pháp lý. Hình mẫu kinh tế xanh ấy là kết quả tất yếu của quá trình kết hợp giữa thực tiễn cùng nghiên cứu khoa học và không ngừng được bồi đắp bởi khát vọng của người doanh nhân yêu nước, luôn hướng đến cái đẹp, sự bền vững. 

Nhiều công trình nghiên cứu được thực hiện với mục tiêu mang lại cho KCN một mô hình sinh thái tối ưu. 

Chính trong quá trình xây dựng KCN, có điều kiện tiếp xúc với các mô hình kinh tế tiên tiến, doanh nhân trẻ Phạm Hồng Điệp đã sớm nhận thức được tầm quan trọng của môi trường kinh doanh sạch, kinh doanh bền vững. Cộng thêm mối nhân duyên được Đại tướng Võ Nguyên Giáp viết thư động viên, khích lệ; “Sự giác ngộ trong tư tưởng” đã thôi thúc người doanh nhân hành động trách nhiệm. Không nóng vội xây dựng KCN chạy theo lợi ích kinh tế trước mắt, ông Điệp chọn con đường tự nghiên cứu các mô hình KCN sinh thái trên thế giới rồi tùy chỉnh trước khi áp dụng. Vừa làm vừa nghiên cứu các đề tài về phát triển KCN sinh thái và hệ động tự nhiên tuần hoàn trong KCN trên cơ sở mục tiêu cụ thể: Xây dựng KCN xanh, tiến tới phát triển KHC sinh thái, phát triển hệ thống KTTH và KTTH phát thải tiến tới Zero cacbon (đặt ra đến năm 2030 đã phải cơ bản thực hiện xong zero cacbon). Nhờ đó, ngay từ những bước đi đầu Nam Cầu Kiền đã được định vị rõ hơn hướng phát triển bền vững của một KCN sinh thái, gắn phát triển công nghiệp hài hòa với bảo vệ môi trường, đảm bảo an sinh xã hội.

Kiên trì, bền bỉ, suốt những năm qua, Nam cầu Kiền kiên quyết thực hiện bài bản từng mục tiêu, đích đến, trở thành một hiện tượng của kinh tế công nghiệp. Không dừng lại ở việc đáp ứng các tiêu chí KCN sinh thái trong nước, năm 2018, Nam cầu Kiền triển khai hợp tác chiến lược với Trung tâm giảm thiểu Cacbon Khu vực châu Á TP. Kitakyushu và Khu Ecotown Center ký kết “Biên bản thỏa thuận hợp tác xây dựng thí điểm mô hình KCN sinh thái tại Nam cầu Kiền”. Từ đó từng bước hoàn chỉnh những tiêu chuẩn KCN sinh thái khắt khe nhằm mục tiêu thu hút các Nhà đầu tư Nhật Bản.

Đến nay Nam cầu Kiền đã thu hút được 6 dự án đầu tư Nhật Bản, đánh dấu sự ghi nhận, tin tưởng trên các thị trường khó tính nhất. Sự hợp tác này cũng đòi hỏi bộ máy vận hành và quản lý KCN tiếp tục nỗ lực, không ngừng cải tiến hướng tới sự hài lòng của khách hàng. Tính đến cuối 2019, Nam cầu Kiền đã thu hút được hơn 60 Nhà đầu tư đến từ các quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới (Nhật Bản, Hàn Quốc, Hà Lan, Italia, Đài Loan, Hongkong, Singapore, Trung Quốc….), chính thức lấp đầy giai đoạn 1 và và được biết đến với mô hình KCN sinh thái đầu tiên tại Hải Phòng. Từ năm 2020, KCN Nam cầu Kiền bắt đầu thu hút đầu tư giai đoạn 2 với hệ thống hạ tầng đồng bộ, tiêu chuẩn hiện đại; đẩy mạnh phát triển mô hình kinh tế cộng sinh, và nền tảng dịch vụ hỗ trợ cho cộng đồng các doanh nghiệp tạo ra một hệ sinh thái bền vững, điều này đã giúp cho Nam cầu Kiền trở thành một điểm sáng trong đầu tư tại Việt Nam.

Không nằm trong 8 mô hình sinh thái được đầu tư thí điểm tại Việt Nam. Song bằng ý chí của người đứng đầu doanh nghiệp, bằng tinh thần đón nhận cái mới tiến bộ, bằng sự nhận thức sâu sắc về vai trò sức khỏe của môi trường sống, Nam cầu Kiền đã dũng cảm, tiên phong, quyết liệt theo đổi mô hình kinh tế công nghiệp mới. Sự khác biệt trong tư duy quản lý đã giúp mô hình KCN của Nam cầu Kiền tối ưu hóa trên nhiều phương diện, từ đó trở thành một mô hình phát triển kinh tế mới phù hợp với thời đại, phù hợp với mục tiêu tăng trưởng kinh tế gắn với bảo vệ môi trường của Chính phủ. 

Công viên sinh thái trong lòng KCN sinh thái.

Là mô hình thực tiễn được xây dựng từ các công trình nghiên cứu khoa học mang tâm huyết của người đứng đầu KCN và các cộng sự, Nam cầu Kiền hiện diện phản ánh sinh động hành trình tiếp cận thành công mô hình kinh tế công nghiệp mới, lan tỏa thông điệp giá trị về kinh tế môi trường, nội hàm cộng sinh trong môi trường công nghiệp sinh thái. Để làm nên tầm ảnh hưởng của Nam cầu Kiền hôm nay, đã có rất nhiều những đề tài nghiên cứu được thực hiện tạo cơ sở khoa học làm nên mối quan hệ biện chứng hữu cơ trong môi trường khu công nghiệp, từ việc cộng sinh công nghiệp, từ đánh giá về tổ chức chính sách cho đến thực tiễn của KCN, đến các quần thể tự nhiên trong môi trường khu công nghiệp của KCN Nam cầu Kiền. 

Vượt ra khỏi bối cảnh một KCN, mô hình điểm nghiên cứu KCN Nam cầu Kiền định hướng trở thành một “nền công nghiệp sinh thái” được chọn là nơi làm đề tài nghiên cứu khoa học đầu tiên của Việt Nam về kinh tế tuần hoàn "Khu công nghiệp sinh thái - Kinh tế tuần hoàn: Từ lý thuyết tới thực tiễn phát triển tại Việt Nam" (ông Nguyễn Thiệu Anh, Chủ tịch Hội đồng Quản lý, Viện trưởng Viện IOHEC, ông Phạm Hồng Điệp, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Shinec (Chủ đầu tư KCN Nam Cầu Kiền đồng chủ nhiệm đề tài). Hiện Shinec đang hoàn thiện và phát triển bộ tiêu chuẩn NCK theo các tiêu chí được xây dựng trong đề án nghiên cứu khoa học “Đánh giá khả năng áp dụng/ứng dụng mô hình kinh tế tuần hoàn KCN Việt Nam: Nghiên cứu triển khai điển hình tại KCN Nam Cầu Kiền”. Bên cạnh các tiêu chí trong Nghị định 82/2018/NĐ-CP về các tiêu chí của một KCN sinh thái thì bộ tiêu chuẩn NCK được xác lập dựa trên cơ sở kết hợp kinh tế tuần hoàn để trở thành bộ tiêu chuẩn cốt lõi khi xây dựng và hình thành các dự án KCN khác của Công ty. Một mô hình KCN NCK đã được chứng minh thực tiễn thành công tại KCN Nam Cầu Kiền từ đó phát triển thương hiệu NCK là một mô hình KCN kinh tế tuần hoàn và dùng để áp dụng cho các dự án đầu tư mới.

Là cha đẻ của mô hình sinh thái công nghiệp được sinh ra từ nghiên cứu khoa học và thực tiễn, theo Chủ tịch Shinec Vũ Hồng Điệp, KCN sinh thái là “sản phẩm” đặc biệt, như một thỏi nam châm thu hút doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài khó tính. Thị trường nhập khẩu sản phẩm của các doanh nghiệp này đều yêu cầu khắt khe về bảo vệ môi trường, giảm sử dụng tài nguyên. Vì vậy, chủ đầu tư như Shinec tham gia hỗ trợ nhà đầu tư trong khu đạt chứng chỉ xanh, một loại giấy thông hành về phát triển bền vững.

Lấy bảo vệ môi trường làm cốt lõi cho sự phát triển bền vững

Phát triển KCN sinh thái là một giải pháp thực hiện quy trình kinh tế khép kín theo khuyến nghị của tổ chức Phát triển Công nghiệp Liên Hợp Quốc. Trong khi phần lớn nhà đầu tư tập trung đầu tư để thu lợi nhuận tối đa thì KCN Nam Cầu Kiền, lại đầu tư số vốn không nhỏ cho công tác bảo vệ màu xanh của môi trường. Suốt những năm qua, Nam cầu Kiền kiên định với định hướng xây dựng môi trường đầu tư xanh, thân thiện với môi trường, lấy bảo vệ môi trường làm cốt lõi cho sự phát triển bền vững của các doanh nghiệp; đồng thời nhất quán mục tiêu xây dựng KCN Nam cầu Kiền thành vườn bách thảo tặng Thủy Nguyên vào năm 2025 với đa dạng nguồn zen; tạo dựng một điểm đến hấp dẫn về du lịch trong tương lai của TP. Hải Phòng.

Theo đuổi triết lý “kinh doanh trên đất - trả lại cho đất”, Nam cầu Kiền đã thực sự tạo ra một quần thể đa dạng sinh học phong phú, một công viên sinh thái trong lòng KCN sinh thái. Hệ thống cây xanh được trồng với đủ các tầng bao phủ, hệ thống tài nguyên nước được chắt lọc, đa dạng các tầng thực vật,... Thật khó để hình dung, giữa một KCN - vốn được mặc nhiên bởi khói bụi, ô nhiễm, khách tham quan lại được nhìn ngắm sa hình mô hình chiến trường Điện Biên Phủ năm xưa với 37 cây đa xành lá xum xuê trồng ngay tại dải cây xanh trung tâm; rồi con đường cây phượng tím; chim hót, cá bơi lội tăng,... Có lẽ, cũng chỉ tại Nam Cầu Kiền mới có hiện tượng “KCN đạt các kỷ lục Việt Nam” về công trình Nhà máy xử lý nước thải trong khuôn viên KCN thiết kế theo mô hình vườn Nhật đầu tiên tại Việt Nam; vườn Kỷ vật – khu lưu niệm về Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong khuôn viên KCN đầu tiên tại Việt Nam; vườn Kyo-sei-no-niwa – khu vườn Nhật lớn nhất Việt Nam trong khuôn viên KCN.

Vườn Kỷ vật – khu lưu niệm về Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong khuôn viên KCN đầu tiên tại Việt Nam.

Không chỉ thuần túy hoạt động công nghiệp, KCN Nam cầu Kiền đã dành tâm sức xây dựng không gian sống, không gian lao động với những mô hình liên kết đặc biệt, giống như một làng sinh thái, có yếu tố lịch sử, văn hóa, giáo dục, du lịch… 

Trong sự kiện trồng cây mới đây, ông Phạm Hồng Điệp chia sẻ, với mục tiêu trồng một triệu cây xanh tại khuôn viên KCN Nam Cầu Kiền để biến không gian nơi đây trở thành khu vườn bách thảo có giá trị bền vững, thân thiện môi trường và hướng đến một KCN xanh với nhiều cây cối, không khí trong lành, không ồn ào và khói bụi… để từ đó kiến tạo nên nét đẹp văn minh, nâng cao ý thức bảo vệ môi trường trong đầu tư phát triển kinh tế của doanh nghiệp Việt Nam. Cũng theo ông Điệp, KCN sinh thái là lối đi theo hướng thị trường ngách, khi mà các chủ đầu tư e ngại việc định dạng khu công nghiệp theo hướng sinh thái. Vì không ai muốn tăng quy hoạch diện tích trên 25% đất cho cây xanh, cảnh quan. Trong khi đó, Shinec lại đang chứng minh điều ngược lại ở Nam Cầu Kiền. KCN Nam Cầu Kiền tự hào có 31% diện tích đất dành cho cây xanh.

Chia sẻ từ thực tế thụ hưởng “hệ miễn dịch xanh”, ông Bùi Văn Bình, Giám đốc Công ty Tân Thuận Phong đang đầu tư tại Nam cầu Kiền cho biết, rất ấn tượng với môi trường đa dạng sinh học của KCN, đặc biệt là quy trình tuần hoàn các khâu trong sản xuất.

Với định hướng từ ngày đầu thành lập cùng với việc nghiên cứu, vận dụng hiệu quả sáng tạo các mô hình phát triển bền vững, Công ty CP Shinec – Chủ đầu tư KCN Nam cầu Kiền đã xây dựng chiến lược xuyên suốt là phát triển kinh tế gắn với bảo vệ môi trường, tạo lập đúc kết và cho ra đời hệ tiêu chuẩn sinh thái NCK ECO IP, không chỉ đáp ứng tiêu chí sinh thái cơ bản theo các tiêu chuẩn KCNST của quốc tế và Nghị định 82 của Chính phủ Việt Nam, mà còn tạo lập hệ tiêu chuẩn sinh thái khác biệt – từ đó hướng tới xây dựng mô hình KTTH trong KCN Nam cầu Kiền, hướng tới trở thành một mô hình ưu việt cho nền kinh tế công nghiệp hiện đại ở Việt Nam, giải quyết mạnh mẽ các thách thức giữa tăng trưởng kinh tế và bảo vệ môi trường. 

Tiên phong và sáng tạo, bản lĩnh và khát vọng, Nam cầu Kiền đã thể hiện ý chí mạnh mẽ của người doanh nhân thời đại mới chấp nhận thử thách, chiến thắng thử thách làm nên một mô hình kinh tế công nghiệp hiện đại, kiểu mẫu vì môi trường, vì sự phát triển bền vững.

Anh Tuấn - Nam Giao

Bài 4: Hình thành kinh tế tuần hoàn trong công nghiệp sinh thái